W syberyjskich lasach, Sylvain Tesson

Coś mnie podkusiło by przekonać się samemu, gdzie leży prawda o książce "W syberyjskich lasach" bo przepaść pomiędzy entuzjastyczną opinią, którą przeczytałem w  Mieście książek a sceptycyzmem, eufemistycznie rzecz ujmując, Liter jak kwiaty (jeszcze raz dziękuję za książkę) dała mi do myślenia.

Cóż, przekonałem się "na własnej skórze", o tym, o czym w sumie wiedziałem już wcześniej - lepiej trzymać się klasyki a za literaturę współczesną brać się po upływie przynajmniej dziesięciu lat, gdy książka już się "uleży" i wiadomo ile jest warta. A tak uraczyłem się solidną porcją pseudointelektualnej grafomanii - "Linie pęknięć kreślą pręgi na rtęciowej równinie, plując kryształowymi odłamkami lodu. Niebieska krew płynie ze zranionego szkła" - prawda, jakie to głębokie i piękne?

Pustka i głupota pozornej głębi "przemyśleń" Tesson'a chwilami jest porażająca, jak choćby wówczas gdy zastanawia się "czy duszy topielca uda się wypłynąć na powierzchnię? Czy lód jest dla niej barierą? Czy odnajdzie przerębel, który prowadzi do nieba? Oto temat dysputy dla chrześcijańskich fundamentalistów". Zadziwiające. Następnym etapem rozważań będzie zapewne dylemat, czy duszy zmarłego w zamkniętym pomieszczeniu uda się z niego wydostać? Czy ściany są dla niej barierą i czy uda się jej znaleźć uchylone drzwi lub okno przez które mogła by ulecieć do nieba? Oto temat do dysputy dla francuskiego podróżnika.

Nie żebym nie dostrzegał zalet książki, ma bowiem niewątpliwe walory praktyczne, zawiera mianowicie instruktaż rąbania drzewa - "Trzeba najpierw wbić mocno siekierę w pień. Potem jednym gestem podnieść siekierę wraz z polanem i z całej siły opuścić ją na pień do rąbania. Jeśli dobrze się przyłoży, polano pęka na dwie części. Potem wystarczy je połupać na szczapy." Zabrakło mi tu tylko informacji, że siekierę należy jednak wbić w polano a nie pieniek, no chyba że to pieniek akurat chce się porąbać.

Zapewne we Francji nikt nie rąbie na wsi drzewa i Francuzi muszą jechać aż nad Bajkał by się tego nauczyć, a przecież Tesson mógł zatrzymać się po drodze w jakiejkolwiek polskiej wsi - każdy chłopak w wieku 10 lat i starszy mógłby mu pokazać jak to się robi - tylko o czym wówczas miałby on pisać?

Jest też porada dla tych, którzy chcą posłuchać szumu morza nie ruszając się z domu - nie, nie polega ona na banalnym przyłożeniu ucha do muszli morskiego ślimaka - Tesson ma znacznie bardziej oryginalną metodę:  "zatkałem sobie uszy przeżutym papierem. Wyrwałem jedną stronę z Lorda Jima, powoli przeżułem (paskudny smak farby drukarskiej) i wepchnąłem głęboko do uszu literaturę Conrada, mając nadzieję usłyszeć morze." niestety nie podaje, czy usłyszał więc na wszelki wypadek proponuję nie próbować.

Trzeba "W syberyjskich lasach" oddać sprawiedliwość, niewątpliwie są sprawnie napisane, czyta się je szybko a ich wartością dodaną niewątpliwie są cytaty z książek, które Tesson zabrał ze sobą nad Bajkał, chociaż widać, że i z tym jest problem. Okazuje się, że w czasie swoich półrocznych wakacji jakimś cudem czytał utwory, których ze sobą nie zabrał. Jak sam pisze - "w Paryżu starannie przygotowałem idealną listę lektur", jednak na próżno szukać na niej Marka Aureliusza czy Eugenii Ginzburg, o których wyraźnie wspomina w swojej relacji.

Żeby nie przedłużać tego meczu do jednej bramki - do książki Tesson'a doskonale pasują uwagi, jakie formułuje on sam po przeczytaniu jakiegoś kryminału - "zapominam o niej natychmiast po zamknięciu książki. (...). Obfitość szczegółów maskuje pustkę." Tak to prawda i na pewno ma też on rację gdy pisze, że "księżyc ma w głębokim poważaniu moje aforyzmy gryzipiórka z prefektury" choć moim zdaniem nie koniecznie odczucia te ograniczają się tylko do księżyca.